Afrika Edebiyatı Okuma Listesi

Afrika Edebiyatı

Chinua Achebe – Parçalanma – İthaki Yayınları

Afrika edebiyatının en büyük ismi Chinua Achebe gerçekçi tarzda yazdığı ve çoğunlukla Batı’nın Afrika’yı kolonileştirmesi üzerine kaleme aldığı romanlarıyla her ne kadar yerel bir hikâye anlatsa da yarattığı karakterler ve kurgularıyla evrensel meselelere değinmeyi başaran nadir yazarlardan. 2007’de dünya edebiyatına yaptığı katkılardan dolayı Man Booker Uluslarası Ödülü’nü kazanan Achebe’nin ilk romanı Parçalanma ise hem yazarın hem de bir kıtanın başyapıtı.

Okonkwo kendi döneminde yaşayan en büyük güreşçi ve savaşçıdır. Ünü bir yangın gibi tüm Batı Afrika’ya yayılmıştır. Fakat bir gün istemeden bir kabile üyesini öldürür ve o andan itibaren her şey parçalanmaya başlar. İşlediği bu suçtan dolayı gittiği sürgünden yıllar sonra geri döndüğünde, köyünde misyonerleri ve sömürge idarecilerini bulur. Artık kontrolünü tümden yitirdiği hayatı, hızla yok oluşa sürüklenir.

Parçalanma, klasik bir kahramanlık anlatısı olmakla birlikte klişelerden uzak, son derece özgün bir roman. Modern edebiyatın belki de en büyük trajedisi.

TIME’ın seçtiği “1923-2005 Yılları Arasında Yayımlanan En İyi İngilizce 100 Roman”dan biri.

Çevirmen: Nazan Arıbaş Erbil

Sayfa Sayısı: 184

Chimamanda Ngozi Adichie – Feminist Manifesto – Doğan Kitap

Kadınların Özgürlüğü İçin 15 Madde

“Bana göre bir feminist, ‘evet, günümüzde bir toplumsal cinsiyet sorunu var ve onu çözmeliyiz, daha iyisini yapmalıyız’ diyen kişidir. Kadın erkek, hepimiz daha iyisini yapmalıyız.”

Chimamanda Ngozi Adichie, bir gün çocukluk arkadaşından bir mektup aldı. Arkadaşı, kızını feminist olarak yetiştirme konusunda Chimamanda’dan yardım istiyordu. Chimamanda, kendisinin ve hemcinslerinin deneyimlerinden süzüp getirdiği 15 madde sıraladı küçük kız için. Erkek egemen bir dünyada, eşit ve tam bir birey olarak varlığını sürdürmesini, sırf kadın olduğu için kendisinden beklenilen rolleri elinin tersiyle itmesini, sırf kadın olduğu için ona yaşatılacak kısıtlamaları reddetmesini sağlayacak öneriler. Feminist Manifesto, yalnız kadınlar için değil, kız ve erkek çocuklarını önyargılardan, ayrımcılıktan, toplumsal cinsiyet tuzaklarından arındırılmış bir dünyada büyütmek isteyen ebeveynler; öğrencilerine okulun ötesinde bir hayat vermek isteyen eğitimciler için de başucu kitabı.

Çevirmen: Begüm Kovulmaz

Sayfa Sayısı: 128

Mariama Ba – Uzun Bir Mektup – Kaknüs Yayınları

Orjinali Fransızca olan kitap 20 dile çevrilmiş ve Afrika Yayıncılar Birliği Ödülü “Noma”yı almıştır.

Batı Afrika’da roman için şunlar yazılmıştır: Bu kitap Afrika Edebiyatı’nda kadınların durumunu samimi bir şekilde ortaya koymakla kalmıyor, edebî nitelikleriyle de kıtamızı aşarak en iyi romanlardan biri olarak önemli bir yeri hakediyor.

Senegalli kadın hakları öncüsü ve yazar Mariama Bâ’nın yazdığı bu roman, daha yeni dul kalmış Afrikalı bir kadın öğretmen olan Ramatoulaye’nin ağzından bazen özlem, bazen acıyla anlatılan bir yaşam öyküsüdür.

Ramatoulaye’nin arkadaşına yazdığı bu mektup, kocasının ikinci bir eş almaya kararvermesinden sonra ayakta kalmak için verdiği duygusal savaşın bir tutanağıdır.

Çevirmen: Nagihan Haliloğlu

Sayfa Sayısı: 96

Ngügi wa Thiong’o – Bir Buğday Tanesi – Ayrıntı Yayınları

Bugünler için kan döküldü. Barakalarımızdaki lekeler kurbanlık koçlardan akan kanın değil, biz yaşayalım diye ölen oğullarımızın ve kızlarımızın damarlarından akan kanın lekesidir.

Bir Buğday Tanesi, Kenya'da 1952-1960 yılları arasında ilan edilen olağanüstü halle iç içe geçen yaşamları anlatırken, Kenya'nın bağımsızlık mücadelesini tarihsel gerçekler ışığında gözler önüne seriyor. Cesaret ve korkunun, bağlılık ve ihanetin, beyaz güç ve siyah direnişin karşı karşıya geldiği incelikle örülmüş hikâyelerde, kurgu ve gerçeklik el ele yürüyor.

Afrika edebiyatının en önemli isimlerinden Ngügi wa Thiong'o'nun 1967'de yayımlanmış bu romanı, tevkif kamplarına gönderilenleri, beyazadamla savaşmak için ormana gidenleri, OHAL'i, kendi özgürlük mücadelesine ihanet edenleri, sömürüleni, sömüreni, zulümle, yoksullukla ve açlıkla savaşan, hayatta kalmak için direnen halkı anlatırken, 1963'te gelen bağımsızlıkla birlikte kazanılanları ve kaybedilenleri de sorguluyor.

Çevirmen: Gül Korkmaz

Sayfa Sayısı: 304

Wole Soyinka – Afrika’ya Dair – Hece Yayınları

Edebiyat dalında Nobel Ödülü’nü kazanan ilk Afrikalı olan Wole Soyinka, Nijeryalı yazar, şair ve oyun yazarıdır. Siyasi tiranlığa karşı gözü kara direnişinden ötürü hapse atılmış, ölümle tehdit edilmiş ve zaman zaman sürgünde yaşamak zorunda kalmıştır.

Soyinka bizlere Afrika’nın kültürü, dini, tarihi, hayal gücü ve kimliği hakkında geniş kapsamlı bir araştırma sunuyor. Afrika’nın en değerli niteliklerini -“hümanizmini, kendi varoluşunun niteliği ve değerini, hem somut hem soyut (manevi) anlamda kendisini idare etme biçimlerini”- keşfederken kıta tarihinin başka kıtaların tarihleriyle nasıl iç içe geçtiğini anlamaya çalışıyor.

Afrika’nın dünyayla olan ilişkisine yönelik etkileyici ve önemli bir değerlendirme… Hem uzmanlara yönelik açıklamaların yanı sıra her türden insana hitap edecek bir kitap. Bu eserde, yetenekli bir yazarın, incelikli kavrayış ve örneklemelerle süslü, dikkate şayan fikirlerine ve insanoğlunun özgürlük ve barışa yönelik “manevi arzusunun” coşkulu savunmasına tanıklık edeceksiniz.

Çevirmen: Merve Yalçın

Sayfa Sayısı: 208

Nadine Gordimer – Oğlumun Öyküsü – Can Yayınları

Oğlumun Öyküsü, Nobel ödülü sahibi Nadine Gordimer'in yazarlık tarihçesindeki önemli bir dönüm noktasıdır. Önceki kitaplarında Gordimer ırk ayrımının şiddetle yaşandığı, ırkçılığa karşı insanüstü bir direncin sürdürüldüğü Güney Afrika'daki beyazların yaşam tarzını, kara derililere yaptıkları zulmü beyazların ağzından yazmıştı. Oğlumun Öyküsü'ndeyse hem beyazlarla siyahları ayıran somut sınırı aşarak siyahların yaşam koşullarını irdeliyor, hem de romanı siyahların ağzından, onların bakış açısıyla aktarıyor.

Romanın kahramanı Oğulcuk (Sonny) kara derili, kültürlü, kendi halinde bir öğretmendir. Irkçı Apartheid yönetiminin kitlesel kıyımlara başlamasıyla direnişçilere katılır ve hareketin liderlerinden biri olur. Tutuklanır, hapse girer. Hapisteyken davasıyla ilgilenen uluslararası bir insan hakları kuruluşunun temsilcisi beyaz kadınla yaşadığı tutkulu aşk, bu kitaba aynı zamanda unutulmaz bir aşk romanı niteliği kazandırıyor.

Çevirmen: Seçkin Selvi

Sayfa Sayısı: 272