Narayana - Hitopadeşa (Yararlı Eğitim)

Hindistan'da en çok okunan Sanskritçe metinlerden biri olan Hitopadeşa, herkesin refahı ve yararı için öğüt veren masallar koleksiyonudur.

Vişnu

Hitopadeşa; hita-refah ve yardım, upadeşa-tavsiye ve bilgi olmak üzere iki terimin birleşiminden oluşan bir sözcük. Hitopadeşa, herkesin refahı ve yararı için öğüt veren masallar koleksiyonudur. Hindistan'da en çok okunan Sanskritçe metinlerden biridir. Yazarı Narayana'dır. Narayana, Hinduizmin Vaişnavizm kolunda en yüce varlık olarak bilinen koruyucu Tanrı’nın adıdır. Aynı zamanda Krişna ve Rama ile birlikte Tanrı Vişnu'nun adlarından da biridir. Eser Tanrı Şiva'ya dua ile başlayıp bittiği için Şivacı bir yazar olarak görülmektedir.

Doğu masalları denince aklıma ilk gelen Hint Masalları olur. Hintliler satrancı, ondalık sayıyı ve masal anlatma tekniğini dünyaya kazandırmış, masalları matematiksel kurgu şeklinde, hayvanların ağzından fabllar şeklinde anlatmışlardır. Güzel erdemler hayvan masallarıyla eşsiz metinler olarak sunulmuştur.

Hitopadeşa "Pañçatantra" masal serisinin yan kolu olarak bilinir. Pañçatantra kayıp bir eserdir, ama kopyaları sayesinde günümüze ulaşabilmiştir. Edebiyatta ince öğüt verme, pencere uygulaması ile iç içe geçmiş masallardan oluşan bu kitap türünün önemli yapıtlarındandır.

Peki masallar neden hayvanlar üzerinden yazılıyordu? Yüzyıllar boyu kullanılan bu fabl tekniği o dönemde tepkilere göğüs germek için kullanılmıştır. Anlatılanların çoğu birilerine dokunacağı için "fare söyledi, kaplan söyledi," gibi ifadelere başvurularak savunma yapmak kolaydı.

Eserin yazılmasındaki amaç, kralın oğullarına bazı erdemleri öğretmek, karşılaşacakları zorluklara karşı deneyim kazandırmak, devlet, yönetim, askerlik ve politikanın inceliklerini göstermektir. Bu siyaset biliminin Hint geleneğindeki genel adı ise “Nîti”dir.

Kitap; Önsöz, Hitopedaşa Üzerine ve 1-Dost Kazanma 2-Dostların Ayrılması 3-Savaş 4-Barış olmak üzere dört bölümden oluşmaktadır.

Bunca güzel, öğüt veren masalın içinde kadınlar; ezilen, hor görülen, erkeğin gücünü azaltan, dikkatini dağıtan, işlerini bozan şeytani ruhlar olarak görülmektedir. Eserin 14. yüzyılda yazıldığı ve o dönemde Hindistan'da kast sistemi olduğu unutulmamalı. Bu sisteme göre kadın değersiz, ezilip, kullanılıp atılması gereken bir varlık olarak görülüyor.

Bana göre kadınlara bu bakışı yüzünden kitabı eleştirmek doğru değil. Okuyup anlamalı, günümüzde sahip olduğumuz haklara sahip çıkmalıyız. Ezilen, dayak yiyen, taciz ve tecavüze uğrayan kadınların olduğu bu dünyada güçlü olmak zorundayız. Mustafa Kemal Atatürk gibi muhteşem bir liderin kurduğu Cumhuriyet en büyük şansımız.

Hitopadeşa verdiği mesajlarla o dönem kadınlara verilen değeri anlatan tarihi bir kitap olmasının yanı sıra yöneticinin el kitabı niteliğinde. İnsanlara savaş, barış, dost edinme, yaşam sürdürme gibi konularda bilgi veren, bilinçlendiren kılavuz bir eserdir.

Yazar: Sema Öklü

İnstagram: @kitapsemasi

---

Alıntılar

“Bilgi gasp edilemez, ona paha biçilemez, o yok edilemez; bunun için ermişler onun her şeyden üstün olduğunu söylerler.”

“Akıllı kişiler zamanlarını şiir ya da hayat dersi veren kitapları okumaktan zevk alarak geçirirler. Aptallar ise zararlı işlerle, uyuyarak ve boğuşmakla zaman öldürürler.”

“Ve şu, bir devleti yönetmekteki bir numaralı eksikliktir: Aşırı harcama, denetleme yoksunluğu, adaletsizlik sonucu artan para, yağmalama ve belirsiz görevlendirmeler; bunlar bir hazinenin düşmanlarıdır.”

“Zarar veren dosttansa, yarar sağlayan düşmanla birlik olunmalı; zaten iyilik ve kötülüğü belirleyen de budur.”

---

Yayınevi: İş Bankası Kültür Yayınları

Çevirmen: Korhan Kaya

Sayfa Sayısı: 174

Kategori: Masal